24 ოქტომბერს დილით გაირკვა, რომ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი საქართველოში ოფიციალური ვიზიტით ჩამოვიდა.
საქართველოს მთავრობის ფეისბუქის ოფიციალურ გვერდზე გამოქვეყნებული მასალებიდან ვიგებთ, რომ პრემიერ ღარიბაშვილმა ალიევს დამსახურებულად შეხვდა. შემდეგ საქართველოსა და აზერბაიჯანის ლიდერებმა ერთობლივი პრესკონფერენცია გამართეს, სადაც ხაზი გაუსვეს რეგიონულ მშვიდობასა და სტაბილურობას, მოლაპარაკებების პლატფორმის შექმნას და მსგავს ოფიციალურ დიპლომატიურ პირობებს.
აღსანიშნავია, რომ ნაჩქარევი ოფიციალური ვიზიტის ფარგლებში, აზერბაიჯანის პრეზიდენტს ალიევს, საქართველოს პრემიერ-მინისტრ ღარიბაშვილთან ერთად, პატივი ჰქონდა დაესწროს მის პატივსაცემად მცხეთის მუხრანის ციხეზე გამართულ გამოფენას, რაც პირველად აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ოფიციალურ გვერდზე გავრცელდა. გამოფენას უწოდეს „ყარაბაღის სახანო მემკვიდრეობა“. გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია:
„გამოფენაზე წარმოდგენილი ფოტოები შეირჩა „ყარაბაღის ხანაუნიდან. ისტორიულ-კულტურული იდენტობა“ არტეფაქტების საფუძველზე. მათ შორისაა ყარაბაღის სახანოს კუთვნილი დროშის პირველი გამოსახულება, ყარაბაღის სახანოს დროს შემონახული შაჰ ისმაილის ფარი, უძველესი ხალიჩები, სარდარის მეჩეთისა და მისი ფასადის დეკორატიული ფილები, ასევე მე-19 საუკუნის შუშის გამოსახულებები. მე-19 საუკუნის ბოლოს და მე-20 საუკუნის დასაწყისში სარდარ ხანის სასახლის ინტერიერი და ფასადი, მე-19 საუკუნის ცხენის უნაგირზე, ორი ქორჭილა და სამ სიმებიანი ქამანჩას, ჰასან გულუ ხან ყაჯარისა და ფათალი შაჰ ქაჯარის პორტრეტები, მირზაი გადიმ ირვანის პორტრეტები. წიგნი „ყარაბაღის ხანაიუნი.
„ისტორიულ-კულტურული იდენტობის“ საავტორო ჯგუფის ხელმძღვანელმა პროფესორმა ელდარ ნადირაძემ 300-ზე მეტი არტეფაქტი წარმოადგინა, რომლებიც ყარაბაღის სახანოს ეკუთვნის. ისინი XIX საუკუნეში მეფის რუსეთის მიერ ყარაბაღში სამხედრო და სამეცნიერო ლაშქრობების დროს შეგროვდა და ამჟამად ინახება საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში. მუზეუმის არქივში გადაცემის შემდეგ, არტეფაქტები რატომღაც არასოდეს გახსნილა და 100 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში დაუწერელი დარჩა. ეს კრებული, კატალოგირებული და პუბლიკაციის სახით წარმოდგენილი, თითქოს იშვიათი კულტურული მემკვიდრეობის მაჩვენებელია, რაც ხელს შეუწყობს საერთაშორისო ინტერესის ზრდას ყარაბაღის სახანოს მიმართ, რომელიც აზერბაიჯანის ისტორიის განუყოფელი ნაწილია. მდიდარი კულტურული მემკვიდრეობა“, – ნათქვამია აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ოფიციალურ გვერდზე გავრცელებულ განცხადებაში.
აღსანიშნავია, რომ ეს სტატია იყო პირველი ინფორმაცია, რომელიც აშუქებდა აზერბაიჯანის პრეზიდენტის საქართველოში ვიზიტს აზერბაიჯანულ ოფიციალურ გამოცემაში, რომელიც საქართველოს მთავრობამ გამოფენაზე პრეზიდენტის ვიზიტის არაოფიციალურ ნაწილად წარმოადგინა. მოგვიანებით, საქართველოს მთავრობის ფეისბუქის გვერდიც აქვეყნებს განცხადებას, რომელიც შესამჩნევად განსხვავდება აზერბაიჯანული მხარის მიერ მოწოდებული ინფორმაციისგან.
საქართველოს მთავრობის ფეისბუქ გვერდზე ნათქვამია: „აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის სამუშაო ვიზიტის არაოფიციალური ნაწილი მცხეთაში, ჩატო მუხრანში შედგა. სტუმრები ტრადიციული ქართული კერძების მომზადების პროცესში მონაწილეობდნენ. დელეგაციის პატივსაცემად შესრულდა ქართული ტრადიციული ცეკვები. ირაკლი ღარიბაშვილმა და ილჰამ ალიევმა დაათვალიერეს საქართველოს ეროვნული მუზეუმის კოლექციაში დაცული აზერბაიჯანული კულტურული მემკვიდრეობის ფოტოები, რომლებიც ასახავს სხვადასხვა სოციალური ფენის აზერბაიჯანელების არსებობას და ოსტატობას. აღნიშნული კოლექცია უკავშირდება 1852 წელს თბილისში დაარსებულ კავკასიის მუზეუმს. კოლექციის გამდიდრება და შესწავლა მრავალი სამეცნიერო ექსპედიციითა და შემოწირულობით განხორციელდა. აღნიშნული კოლექცია საქართველოს ეროვნული მუზეუმის გუნდმა აზერბაიჯანელ კოლეგებთან ერთად ბაქოში ჰეიდარ ალიევის ცენტრს წარუდგინა.
ამ თემაზე საქართველოს სომხური სათემო პლატფორმის ორგანიზაციის ხელმძღვანელს გიორგი თუმასიანს ვესაუბრეთ. მისი თქმით, აზერბაიჯანული მხარის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია სომხურ-ქართულ დიპლომატიურ ურთიერთობებში ხელოვნური სოლის დასადგმელი ნაბიჯია და ამის ერთ-ერთი დამნაშავე საქართველოს ხელისუფლების არათანმიმდევრული დამოკიდებულებაა. „საქართველოს მთავრობის მიერ გამოქვეყნებულ ფოტოებზე ჩანს გამოფენის სახელწოდება, რომელიც არის: „აზერბაიჯანული კულტურის არტეფაქტები საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში“, ხოლო აზერბაიჯანის პრეზიდენტის გვერდზე გამოქვეყნებულ განცხადებაში აღნიშნულია. ხაზგასმულია, რომ „ყარაბაღის ხანაიუნი. ისტორიული და კულტურული იდენტობა“, რომელიც ძალიან განსხვავდება გამოფენის ოფიციალური სახელწოდებისგან. ეს ნიშნავს, რომ აზერბაიჯანულმა მხარემ, პრეზიდენტ ალიევის პირადად, საკუთარი სურვილით წარმოადგინა ეს გამოფენა, რომელიც სავარაუდოდ დიპლომატიური სკანდალის შექმნას ისახავს მიზნად. ყარაბაღის სახანოს შესახებ გამოფენის მოწყობით ქართულმა მხარემ შეიძლება სერიოზული პრობლემა შექმნას სომხურ-ქართულ დიპლომატიურ ურთიერთობებში. აღსანიშნავია, რომ ქართულმა მხარემ არ უარყო აზერბაიჯანის პრეზიდენტის თხოვნით წარდგენილი მემორანდუმი, რომელიც საუბრობს ქართული მხარის სუსტ პოზიციებზე აზერბაიჯანთან ორმხრივ ურთიერთობებში და შეუძლებელს ხდის ალიევის მიერ შემოთავაზებულ სამმხრივ ფორმატს. ”
სამცხე-ჯავახკის მედია ანალიტიკური ცენტრის დირექტორი ედუარდ აივაზიანი შემდეგ პოზიციას აფიქსირებს. „პრემიერ ღარიბაშვილის მონაწილეობას ასეთ გამოფენაზე უარყოფითად ვაფასებ, რადგან სომხური მხარე არასოდეს მიიღებს მონაწილეობას ისეთ გამოფენაზე ან ღონისძიებაში, რომელიც ეწინააღმდეგება საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებს. სომხეთი ფრთხილად უდგება აფხაზეთთან ან ოსეთთან დაკავშირებულ საკითხებს და ვფიქრობ, საქართველომ ასეთი ტაქტიკა უნდა გამოიჩინოს. კიდევ ვინ, თუ საქართველოს ისტორიკოსებმა უნდა იცოდნენ, ვინ არიან არცახის ნამდვილი მაცხოვრებლები და ვის ეკუთვნოდა ეს მიწა. საქართველო და ირანი უნიკალური ქვეყნებია, რომლებიც კარგად იცნობენ არცახის ისტორიას და სომეხი ხალხის ისტორია. საქართველოში იციან, რომ არცახის კულტურის მატარებლები სომხები არიან და აქ წარმოადგენენ გამოფენას თემაზე „ყარაბაღის ხანაიუნი“, რომელიც დაკავშირებულია აზერბაიჯანულ კულტურასთან, ასევე არის ისტორიული ფაქტების დამახინჯება. თუ ქართული მხარე სხვა სახელებს ასახელებს გამოფენას, ეს არ ნიშნავს, რომ იქ არცა არ იყო წარმოდგენილი, როგორც აზერბაიჯანული კულტურული მემკვიდრეობის ნაწილი“, – ამბობს აივაზიანი.
ამ თემაზე არსებული ფაქტების გათვალისწინებით, დასკვნა მდგომარეობს იმაში, რომ აზერბაიჯანული მხარის განცხადება არ შეესაბამება საქართველოს ხელისუფლების მიერ გავრცელებულ განცხადებას. რაც შეეხება იმას, თუ რა შედეგები მოჰყვება აზერბაიჯანის პრეზიდენტის საკუთარი სურვილის რეალობის ნაცვლად წარმოდგენილ მასალას, ჯერჯერობით გაურკვეველია.