შვეიცარიის პარლამენტმა მოუწოდა ქვეყნის მთავრობას მოაწყოს საერთაშორისო სამშვიდობო კონფერენცია მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტზე.
შესაბამისი რეზოლუცია შვეიცარიის ეროვნული საბჭოს (პარლამენტის ქვედა პალატა) საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტმა მიიღო.ეროვნული საბჭოს მიერ მიღებული რეზოლუცია პარლამენტის ზედა პალატაშიც განიხილება.კონფერენციის მიზანი იქნება „აზერბაიჯანისა და მთიანი ყარაბაღის სომხების წარმომადგენლებს შორის დიალოგის ხელშეწყობა სომეხი მოსახლეობის უსაფრთხო და კოლექტიური დაბრუნებასთან დაკავშირებით საერთაშორისო აქტორების მეთვალყურეობის ან თანდასწრებით“.
„ახალი გენოციდის შიშით, როგორიც 1915 წელს განხორციელდა სომხების წინააღმდეგ, მოსახლეობას რამდენიმე დღეში უნდა დაეტოვებინა სამშობლო. მას შემდეგ რეგიონში დოკუმენტირებული ეთნიკური წმენდა მოხდა. სომხური კულტურული მემკვიდრეობა, როგორიცაა ეკლესიები, მონასტრები და სასაფლაოები, სისტემატურად ნადგურდება ან ამახინჯდება „განახლების“ სახელით.მიუხედავად ამ სერიოზული მოვლენებისა, მთიანი ყარაბაღის სომხები ინარჩუნებენ სამშობლოში დაბრუნების სურვილს საერთაშორისო თანამეგობრობის უსაფრთხოების გარანტიებით, თავად განსაზღვრონ საკუთარი პოლიტიკური მომავალი და განახორციელონ დემოკრატიული თვითმმართველობა. საერთაშორისო საზოგადოებამ არაერთხელ გამოთქვა გარკვეული პოზიცია.
2023 წლის 17 ნოემბერს იუსტიციის საერთაშორისო სასამართლომ დაადგინა, რომ აზერბაიჯანი ვალდებულია უზრუნველყოს მთიანი ყარაბაღის სომეხი მოსახლეობის „უსაფრთხო, შეუფერხებელი და სწრაფი დაბრუნება“ 2024 წლის 12 მარტს ევროპარლამენტმა მიიღო რეზოლუცია აზერბაიჯანი ყარაბაღის სომხებთან ყოვლისმომცველ და გამჭვირვალე დიალოგში უნდა დაიწყოს. მიზანია მათი უფლებების პატივისცემა, მათი უსაფრთხოების გარანტია და საშუალება მისცეს დაბრუნდნენ თავიანთ სახლებში საერთაშორისო ყოფნის პირობებში.ეს ხაზს უსვამს მოლაპარაკებების ახალი ფორმატის აუცილებლობას კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარებისა და მთიანი ყარაბაღის სომეხი მოსახლეობის უფლებების დასაცავად“, – ნათქვამია დასაბუთებაში.
დასაბუთებაში ასევე ნათქვამია, რომ საერთაშორისო სამშვიდობო კონფერენცია გაიმართება. შვეიცარიას შეუძლია გადამწყვეტი წვლილი შეიტანოს კონფლიქტის მოგვარებაში, უზრუნველყოს დევნილთა დაბრუნება და ამით ხელი შეუწყოს მთელი რეგიონის სტაბილიზაციას.„შვეიცარიას აქვს უნიკალური შესაძლებლობა გამოიყენოს თავისი დადასტურებული როლი, როგორც ნეიტრალური შუამავალი კონფლიქტის მხარეებს შორის კონსტრუქციული დიალოგის დასაწყებად. „ასეთი ვალდებულება არა მხოლოდ გააგრძელებს შვეიცარიის ჰუმანიტარულ ტრადიციას, არამედ გააძლიერებს მის, როგორც სანდო პარტნიორის პოზიციას საერთაშორისო დიპლომატიაში“, – ნათქვამია განცხადებაში.