Զրուցում ենք Վալերի Չեչելաշվիլիի հետ, ով ներկայացնում է Վրաստանի ռազմավարական վերլուծությունների կենտրոնը։
Մեր զրույցը հիմնականում կենտրոնացած է 2025 թվականի օգոստոսի 8-ի Վաշինգտոնյան համաձայնագրերի և դրանց Հարավային Կովկասի համար նշանակության վրա։ Չեչելաշվիլիի կարծիքով Վաշինգտոնյան համաձայնագրերը գործընթաց են, որը հանգեցնում է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության, Հարավային Կովկասում ավելի մեծ կայունության և ինտեգրման, ինչպես նաև տարածաշրջանի ներդրումային գրավչության բարձրացման։ Դրա հաստատման համար նա նշում է, որ Դոնալդ Թրամփը հայտնել է ԱՄՆ-ի պատրաստակամությունը ներդրումներ կատարել տարածաշրջանում, և ԵՄ ներկայացուցիչ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենը նույնպես ողջունել է համաձայնագրերը և պատրաստ է ֆինանսական ներդրում կատարել։
Ըստ Չեչելաշվիլիի՝ համաձայնագրի ամենակարևոր բաղադրիչը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հեռանկարն է։ Ռուսաստանի և Իրանի դրական-բացասական արձագանքի մասին հարցին Չեչելաշվիլին ենթադրում է, որ նրանք կանգնեցվել են կատարված փաստի առջև։ Նա նշում է, որ Ռուսաստանի պաշտոնական հայտարարությունը, թեև ընդհանուր առմամբ աջակցում է խաղաղության ջանքերին, կենտրոնանում է խաղաղության հասնելու գործում Ռուսաստանի դերի վրա (որը նա համարում է հակասական) և տարածաշրջանային ոչ խաղացողների կողմից տարածաշրջանային պետությունների (Ռուսաստան, Թուրքիա և Իրան) շահերը հաշվի առնելու անհրաժեշտության վրա։
Վալերի Չեչելաշվիլիին պնդում է, որ Ռուսաստանը պատմականորեն հետապնդել է իմպերիալիստական նպատակներ տարածաշրջանում և անկեղծորեն չի ձգտել խաղաղություն հաստատել։ Փորձագետը կարծում է, որ «3+3» ձևաչափը (Ռուսաստան, Թուրքիա, Իրան + Հայաստան, Ադրբեջան, Վրաստան) ապագա չունի, հատկապես այն պատճառով, որ Վրաստանը հրաժարվել է մասնակցել։ Նա առաջարկում է նոր ձևաչափ, որը նա անվանում է «2+1» (Հայաստան և Ադրբեջան գումարած Միացյալ Նահանգներ), և ենթադրում է, որ Վրաստանի ներառումը այն կդարձնի ավելի կայուն «3+1» ձևաչափ։ Այսինքն նրա կարծիքով Թրամփի երթուղին շահեկան կարող է լինել նաեւ Վրաստանի համար։ Վաշինգտոնի հռչակագիր և համաձայնագիր. Չեչելաշվիլին բացատրում է, որ Վաշինգտոնից կա երկու փաստաթուղթ՝ 7 կետանոց հռչակագիր և 17 հոդվածանոց համաձայնագիր՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների վերաբերյալ:
Նա համաձայն չէ այն մտքի հետ, որ հռչակագիրը զուտ խորհրդանշական է, նշելով, որ դրա կետերը կոնկրետ են, այդ թվում՝ այն դրույթը, որ Հայաստանը և Ադրբեջանը կգրեն ԵԱՀԿ գլխավոր քարտուղարին Մինսկի խմբի լուծարման վերաբերյալ։ Կիրառումը և Վրաստանի դերը. Չեչելաշվիլին ընդգծում է, որ համաձայնագրի մանրամասները կմշակվեն իրավասու հայկական պատվիրակության և Միացյալ Նահանգների միջև բանակցությունների ընթացքում։
Նա ենթադրում է, որ Հայաստանը կշահի համաձայնագրերից, օրինակ՝ ստանալով երթուղու 99-ամյա վարձակալության իրավունք, որը կներառի վճարումներ և ներդրումներ ենթակառուցվածքներում։ Ստրատեգիական հետազոտությունների կոնտրոնի ղեկավարը համոզված է, որ Վրաստանում ԱՄՆ նոր դեսպանը, նշանակվելուց հետո, հավանաբար կփորձի համագործակցել «Վրացական երազանք» կուսակցության ղեկավարության հետ՝ ապահովելու Վրաստանի մասնակցությունը այս նոր տարածաշրջանային նախագծերին։